Mỗi loại sóng não phản ánh những trạng thái đầu óc khác nhau, cũng có thể đưa ta tới những trạng thái ý thức khác nhau. Vào mỗi 1 thời điểm, sẽ có 1 loại sóng não nhất định chiếm ưu thế. Mỗi trạng thái của sóng não xuất hiện ở 1 tần số nhất định, đo bằng đơn vị bước trên giây (Hz).

Nhờ quá trình tiếp nhận nội bộ dựa trên suy tưởng, nhận thức và tình cảm, con người mới có thể khám phá thế giới. Thời thơ ấu, sóng não có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển trí óc. Khi lớn lên, sóng não cũng là nhân tố quyết định giúp duy trì sức khỏe và sức sống. Như vậy, hiểu sâu sắc về các loại sóng não, chúng ta có thể kiểm soát hiện thực của chính mình.

Beta đại diện cho ý thức tỉnh táo bình thường của chúng ta. Nó gắn liền với trạng thái tỉnh táo cao độ, khả năng tư duy logic, tập trung và giải quyết vấn đề, khi não bộ đang tích cực tham gia vào các hoạt động tinh thần. Những người đang nói chuyện hăng say, chơi thể thao hay diễn thuyết đều phát ra sóng não Beta.

Sóng não Beta rất cần thiết để con người hoạt động hiệu quả trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, khi ở quá lâu trong trạng thái này, người ta dễ bị căng thẳng, bồn chồn và bất an. Trong cuộc sống bận rộn ngày nay, phần lớn mọi người khi tỉnh táo đều ở trạng thái Beta, chính vì thế mà tỉ lệ stress ngày càng gia tăng.

Là loại sóng ngắn hơn sóng Beta 1 chút, Alpha tượng trưng cho não bộ ở trạng thái nghỉ ngơi, thư giãn. Đây là kiểu sóng não thường gặp ở những người luôn thư thái, có óc sáng tạo cao. Sóng này xuất hiện khi ta đang mơ mộng giữa ban ngày, khi nhắm mắt lại và thiền định, trầm ngâm thả hồn theo dòng suy tưởng. Sóng Alpha làm tăng cường khả năng sáng tạo, trí nhớ, óc tưởng tượng, sự tập trung, làm giảm stress, từ đó giúp bạn tập trung vào học tập và làm việc.

Thiền định sẽ mang lại kết quả là tăng cường sóng Alpha, vì thế nhiều kỹ thuật thiền định và phục hồi năng lượng sử dụng sóng Alpha để thư giãn và chữa lành. Trẻ em có xu hướng ở trong trạng thái này nhiều hơn so với người lớn.

Sóng Alpha được coi là loại sóng não có lợi nhất cho sức khỏe. Trong các bài tập thiền, mức sóng não Alpha ở 10 Hz được coi là an toàn nhất.

Lý do thiền định hay Yoga có thể mang lại cảm giác thư thái là bởi vì chúng đưa não bộ tới trạng thái xuất thần, bắt đầu tạo ra sóng Theta. Khi não bộ chỉ toàn phát ra sóng Theta, người ta có xu hướng trải nghiệm những chuyện huyền bí.

Phần lớn trẻ em và trẻ vị thành niên có sóng não Theta chiếm ưu thế.

Sóng não Delta từ lâu đã được sử dụng để chữa lành, bởi lẽ những giấc ngủ sâu luôn cần thiết cho quá trình tái tạo và đưa cơ thể vào cơ chế tự phục hồi. Sóng Delta tạo ra khi thiền định được cho là giúp hành giả tiến vào trạng thái vô thức. Đây là kiểu sóng não điển hình của trẻ sơ sinh (từ 0-24 tháng tuổi). Người lớn khi ngủ sâu cũng phát ra sóng não này.

Sóng Gamma thường hay phát ra ở những thiên tài về âm nhạc, thi ca, hội họa, hoặc ở những cầu thủ khi ghi bàn thắng vàng, người trúng số độc đắc.